د ریسک په بنسټ د سی سی بی تعین

چمتوکوونکی : سید محمد نعیم خالد – ۱۴ می ۲۰۱۲

د غذایی موادو په محفوظ ساتلو کی دا ډیره مهمه ده چی ریسک او خطرونه چی فزیکی ، کیمیاوی او بیولوژیکی یو د بل سره اړیکه ولری او سره حماهنګه وی. معمولا خلک د خطر او ریسک تر منځ توپیر نشی کولی چی په انګریزی کی ورته Hazard  او Risk  دی. ددی لپاره چی د غذایی علومو په برخه کی د ریسک مفهوم په لاندی ډول سره تشریح شوی دی.

په غذایی علومو کی خطر یا هزرد عبارت دی له بیولوژیکی ، کیمیاوی ، فزیکی او الرژی څخه دی.  دا ټول هغه شیان دی چی انسان ته په یو ډول نه یو ډول سره زیان رسولولی شی. پدی برخه کی کله ناکله خاص شرایط هم په پام کی نیول کیږی لکه لوړ حرارت، ډیر نسبی رطوبت او داسی نور چی په مسلکی خطرونو کی هم طبقه کیږی.

ټول خطرونه جدی نه وی او یا هم فوری اثر او غیزه نلری. مګر ځینی وختونه یو تعداد یی ډیر منفی تاثیر په ډیر کم وخت  او ډیر کم مقدار سره لوړ منفی تاثیر درلودلی شی.

په غذایی علومو کی باید دا هم په پام کی ونیسو چی د خطر کچه نه یوازی د خطر په نوعیت پوری تړلی ده بکله په هغه نفر پوری چی زموږ محصول په مصرف رسوی ، هم اړونده ده. پدی برخه کی هغه کسان چی زاړه وی، حامله ښځی او یا هم اطفال او یا هغه کسان چی د خاصو خوړو سره حساسیت لری ، هم پدی برخه کی ستر رول لوبولی شی.

د خطرونو لپاره په نړیوالو اویا د هیوادونو په ملی قوانینو کی یو تعداد د قبول ټکی مخکی له مخکی تعین شوی وی او کله چی نوی خطر منځ ته راځی نو پرهغه باندی په متواتر ډول سره ځیړنه کوی ترو څو د هغه لپاره د حل لاره پیدا کړی او یو د قبول معیاری ټکی ورته پیدا کوی. دا ټکی معمولا په دریو نمونو سره یادولی شو چی عبارت دی له قابل دقبول یا acceptable  ، د تحمل وړ tolerable  او غیر د قبول وړ یا non acceptable or non conform دی.

ریسک څه ته وایی؟

د خطر د پیږیدو ، د هغه د ورته تاوان یا خساری مقدار او د کشف د مجموعی څخه عبارت دی. یا په ساده ډول سره ویلی شو چی د خطر ناوړه تاثیر د هغه د مقدار یا جدیت سره په پام کی نیولو سره د ریسک په نوم سره یادیږی.

خطر په غذایی علومو کی په لاندی فورمول سره محاسبه کولی شو:

Risk = probability x severity x detect ability

ریسک = احتمال د یوی واقعی x   د واقعی شدت x  د واقعی دکشف احتمال

د ریسک تحلیل

د ریسک تحلیل عموما د دریو برخه څخه تشکیل شوی دی. چی په لاندی ډول سره تفصیل شوی دی:

۱ - د خطر ارزیابی

د خطر ارزیابی یوه مهمه پروسه چی د ۵ مراحلو څخه تشکیل شوی ده . دا مراحل په لاندی ډول سره دی:

a)      د خطر معلومول

b)      د خطر لپاره مشخصی تعریفول

c)       دزیان رسیدونکی کسان او دهغه تعداد معلومول

d)      دخطر لپاره د ریسک محاسبه او دهغه لپاره د اولویتونو ایښودل

e)      د خطر د پلان جوړول او دهغه عملی کول

f)       د خطر د پلان تصحح او ساتنه

۲ - د خطر مدیریت

پدی برخه کی مهمی پالیسی ، د ریسک پروفایل او د ریسک د پلان عملی کول شامل دی.

۳ - دخطر په اړه یا اړوند ارتباطات

ارتبات یا د د ریسک د پلان شریکول د ټولو هغه کسانو سره چی په یونو یوه لاره سره د دخطر له امله ورته ریسک پیږیدلی شی ، ډیره مهمه برخه ده. که چیری دریسک د مدیریت پلان جوړ شی مګر د اړوند کسانو سره شریک نشی نو ډیری کمی مثبتی پایلی به ولری او موثره به نه تمامیږی.  هغه کسان چی باید د پلان ورسره شریکی شی عبارت دی له داخلی کارکوونکو څخه او مصرف کوونکی او که چیری یی تمویل کوونکی او یا دولتی اداری وغواړی هم شریکول یی مفید تمامیږی.

د معلوماتو د شریکولو لاری کیدای شی د کورس، د پالیسی د نخښولو او یا هم د یوی یوی کاپۍ ورکول ټولو اړونده کسانو ته صورت موندلی شی.

هسپ او د ریسک تحلیل

د هسپ یوه تر ټولو مهمه برخه د خطرونو تحلیل دی او بیا ورپسی د CCP  د معلومول پروسه راځی. د سی سی پی معلومول په دری ډوله صورت نیولی شی.

۱ – د زیاتی تجربی په اساس

۲ – د سی سی پی د تصمیم نیونی د ونی په اساس

۳ – د خطر د تحلیل په اساس

دخطر تحلیل ورسته د هغه کیږی چی د هسپ سوالونه ختم شی نو مخکی د سی سی پی د پیدا کولو څخه باید یو د تحلیل هم ورته صورت ونیسی. ددی لپاره چی دا کار مو آسانه وی نو موږ د لاندی جدول په جوړولو سره خپل کار آسانه کولی شو.

انتقادی ټکی

سی سی پی (هو یا نه)

دریسک تحلیل

دسی سی پی د تحلیل ونه

د مخنیوی لاری

خطر

مرحله

ریسک

کشف

شدت

احتمال

څلورم سوال

دریم سوال

دوهم سوال

اول سوال

 د ریسک د تحلیل لپاره باید د ۱ څخه تر ۵ پوری د شدت په اساس ، د واقع کیدو یا احتمال په اساس او دکشف په احتمال په بنسټ باندی ورته نمره ورکړل شی او په آخر کی ټول ضرب شی. که چیر یی ځوب د ۱ او ۴ تر منځ وو نو سی سی پی نده او که چیری د هغه څخه لوړ وو نو په PrPo  یا PrP  کی راځی او تر ټولو لوړه برخه یی چی د ۱۶ څخه تر ۲۵ پوری راځی هغه به په CCP  وی.