د تروج رول او تحقیق په زراعت کی

 د ترویج (Extension) رول او تحقیق په زراعت کې خورا مهم دي، ځکه چې دوی د کروندګرو د پوهې پراختیا، د نوو تخنیکونو معرفي کول، د تولیداتو زیاتول او د زراعت سکتور د پرمختګ لپاره اساسي رول لري. په ځانګړې توګه، د زراعت د ترویج او تحقیق دواړه اړخونه د کرنې په اړه د علمي پرمختګونو په پیاوړي کولو او د کروندګرو لپاره د لاسته راوړنو د پراخولو لپاره حیاتي دي.

۱. د زراعت د ترویج رول

د ترویج سیستم په اصل کې د کروندګرو او د زراعت د نورو خلکو ته د نوو علمي معلوماتو، مهارتونو، ټیکنالوژیو او نوښتونو رسولو لپاره کار کوي. د زراعت ترویج د دې لپاره دی چې کروندګرو ته دا ښودل شي چې څنګه خپلې تولیدي لارې، محصولات او د ځمکې کارول ښه کړي، ترڅو د زراعت په سکتور کې د سوداګرۍ او معیشت پراختیا وموندل شي.

د ترویج سیستم د کروندګرو سره اړیکه:

• د نوو ټیکنالوژیو او غوره طریقو معرفي کول: ترویج د کروندګرو سره د نوي او پرمختللي کرنیزو تخنیکونو، لکه د پایداره کرنې، اوبو سم مدیریت، د بیماریو او آفتونو د کنټرول، او د ژر تر ژره ټولنیز او مالي کړنو په اړه معلومات شریکوي.
• د تخمونو، اوبو او کودونو سم مدیریت: ترویج د دې موضوعاتو په اړه د روزنې او لارښوونې ورکولو کې مرسته کوي.
• د کارونې لپاره اسانه حل لارې: ترویج ډیری وخت د ټولنې یا کورنۍ کروندګرو ته د حل لارې ښيي چې څنګه د زراعت په مختلفو برخو کې اصلاحات راوستل شي.
• د ترویج د شبکو پراختیا: د ترویج شبکې د کروندګرو، زراعتي انجینرانو، او تخنیکي متخصصینو تر منځ ارتباطات پراخوي، ترڅو د زراعت اړوند خبرتیاوې او ټیکنالوژي ژر تر ژره ټولو ته ورسوي.

د ترویج د فعالیتونو مثالونه:

• د ښاري او کلیوالي کروندګرو لپاره معلومات ورکول.
• د نوو ماشينونو او ټیکنالوژیو سره د کروندګرو روزنه.
• د محصولاتو د کیفیت او مقدار زیاتولو لپاره د مناسبې کرنې لارښوونه.
• د زراعت د بیلابیلو برخو لکه د حیواناتو پالنې، سبزیجاتو او میوو کرلو، او د باغداری په برخه کې لارښوونې ورکول.
• د زراعت د بازار موندنې او خرڅلاو لپاره د نوو ټیکنالوژیو معرفي کول.

۲. د زراعت تحقیق او د هغې اهمیت

تحقیق د زراعت په برخه کې د نویو تخنیکونو، نباتاتو، حیواناتو، او د ځمکې د ساتنې په اړه د معلوماتو راټولولو او پراختیا لپاره ترسره کیږي. دا نه یوازې د علم پراختیا، بلکې د کروندګرو لپاره د عملي حل لارو رامنځته کولو سره د تولیداتو زیاتولو، د منابعو د ضایع کیدو کمولو، او د پایدارو کرنیزو سیستمونو پراختیا کې مرسته کوي.

د زراعت تحقیق اساسي موخې:

• د نباتاتو او حیواناتو اصلاح: د تحقیق په مرسته د نباتاتو د نوو ډولونو جوړول (چې مقاومت د ناروغیو، خشکسالي یا نورو چاپیریالي ستونزو وړاندې زیات شي) او د حیواناتو د تولیدي ظرفیت زیاتول.
• د زراعت د ټیکنالوژۍ نوښتونه: د نوي تخنیکونو لکه د ځمکې د کرلو نوې لارې، او د آفتونو او ناروغیو د کنټرول نوې طریقې په اړه تحقیق.
• د زراعت د اقلیم بدلون سره سم سازګار کول: د اقلیمي بدلونونو په رڼا کې د زراعت د تولیداتو زیاتول او د ځمکې د کارونې بېلابېل تخنیکونه رامنځته کول.
• د اقتصادي پروسې تحلیل: د زراعت د سکتور اقتصادي اړخونه (لکه د کرنیز محصولاتو د بازارونو تحلیل، د زراعت لپاره د غوره مالي او سوداګریزې پالیسۍ پراختیا) مطالعه کول.
• د اوبو او ځمکې د مدیریت نوې لارې: د اوبو د کارونې مؤثریت زیاتول، د ځمکې د ضایع کیدو مخنیوی او د پایدارو کرنیزو سیستمونو پراختیا.

د تحقیق فعالیتونو مثالونه:

• د نوو ډولونو تخمونو ازموینه او پرختیا: لکه د مقاومت لرونکي غلې، سبزیجاتو یا میوو نباتاتو تولید.
• د آفتونو او ناروغیو د ځمکې، نباتاتو او حیواناتو په کچه مطالعې.
• د اوبو مدیریت، کود ورکولو او د شیدو یا غوښې د تولید زیاتولو لپاره نوې لارې.
• د اقلیمي بدلون په وړاندې د کرنې د ستونزو د حل لپاره نوې ټیکنالوژۍ.
• د زراعت د ارزښت زنجیر تحلیل: د تولید نه تر خرڅلاو پورې د ټولو برخو تحلیل.

۳. د ترویج او تحقیق ترمنځ اړیکه

د ترویج او تحقیق ترمنځ یو قوي اړیکه باید شتون ولري، ځکه چې تحقیق نوي علم او نوښتونه وړاندې کوي او ترویج هغه علم کروندګرو ته رسوي چې هغوی په خپلو فارمونو کې عملي کړي. ترویج د تحقیق موندنې په پراخه توګه د کروندګرو ترمنځ خپروي او د هغوی سره مرسته کوي ترڅو د علمي څیړنو په اساس خپله تولیدي کړنه ښه کړي.

• تحقیق د ترویج ملاتړ کوي: تحقیق نوي لاري چارې، محصولات او د زراعت د نورو برخو نوښتونه وړاندې کوي چې ترویج یې وروسته کروندګرو ته ورسېږي.
• ترویج د تحقیق ته د معلوماتو رسونه کوي: کروندګر هغه لومړني کسان دي چې د نوو تخنیکونو یا اصلاحاتو په اړه فیډبک ورکوي. دا معلومات بیا د تحقیق متخصصینو ته د نوي څیړنو او پرمختګونو لپاره فرصتونه برابرولای شي.

۴. د ترویج او تحقیق ګډې هڅې

د زراعت د ترویج او تحقیق ګډې هڅې په لاندې ډول د زراعت په پرمختګ کې د خورا اغیزمنو نتایجو لامل کیږي:

• د څیړنو پر اساس د روزنې پروګرامونه: د تحقیق په اساس د کروندګرو لپاره روزنیز کورسونه او ورکشاپونه جوړول ترڅو د نوي ټیکنالوژیو او کړنو په اړه پوهه پراخه شي.
• د شریکو پراجیکټونو جوړول: د تحقیق ادارې او د ترویج شبکې ترمنځ ګډ پروژې پیل کول چې په کې د زراعت په مختلفو برخو کې نوې لارې کارول شي.
• د معلوماتو شریکول: د تحقیق موندنې او د کروندګرو اړوند معلومات د ترویج له لارې شریکول، ترڅو هر دواړه اړخونه (تحقیق او ترویج) په کې برخه ولري.

پایله:

د زراعت د ترویج او تحقیق ګډ رول د زراعت په پرمختګ کې د پام وړ دی. د ترویج د لارې کروندګرو ته د نوو علمي معلوماتو رسونه او د تحقیق له لارې د نوي ټیکنالوژیو او نوښتونو پراختیا د زراعت سکتور ته د پایداره پرمختګ، لوړ تولید، د منابعو د غوره استفادې او د چاپیریال ساتنې په برخه کې مثبت اغیزې رسوي. د دواړو ترمنځ همغږي د زراعت د اقتصاد او محصولاتو د پایدارې ودې لپاره خورا مهمه ده.

ښځه ښه بزګری کوی که نارینه؟

 د زراعت او بزګرۍ په ډګر کې دواړه ښځې او نارینه کولی شي ښه فعالیت وکړي او بریالي شي، خو دا به په ځانګړي ډول د فرهنګي، ټولنیزو، اقتصادي او فزیکي شرایطو پورې تړاو ولري. د دې چې ښځې او نارینه ولې په زراعت کې مختلف رولونه لري، او د دې رولونو په اړه څه حقیقتونه شته، مختلف دلایل او اړخونه موجود دي. لاندې به د ښځو او نارینه ترمنځ د زراعت په برخه کې د کړنو، وړتیاوو او چیلنجونو ځینې مهمې پرتې بیان شي.

۱. د ښځو رول په زراعت کې

ښځې د زراعت په ډګر کې زیاتې مهمې کړنې ترسره کوي، او په ځینو سیمو کې د زراعت ډېره برخه ښځو ته اړه لري. په ځانګړې توګه، په ډیری غریبو او پرمختیايي هېوادونو کې ښځې د زراعت لومړۍ کروندګرې او د کورنیو اړینو فعالیتونو برخه دي.

د ښځو ګټې:

• د کوچني کښتونو او سبزیجاتو تولید: ښځې اکثره په هغو کښتونو او سبزیجاتو کې ډیر فعالیت کوي چې د کورنۍ لپاره مهم دي، لکه غنم، جوار، سبزیجات او میوې.
• د کورني کارونو شریکول: ښځې د کورنیو چارو لکه د څارویو ساتنه، د سبزیجاتو ساتل، د اوبو مدیریت، د تخم کرل او د محصولاتو د تولید برخه کې ډیر فعالیت کوي.
• د یوې ټولنې د خوراکي امنیت تامین: ښځې د خوراکي امنیت د ښه کولو لپاره د د کورنۍ لپاره اړین محصولات تولیدوي.
• د خټکي او ډیرو کړنو لپاره زیات مهارت: ښځې په ځانګړې توګه د کښتونو ساتنه او د دوی د تولید لپاره ډیر حساسیت لري او په ځینو برخو کې ډیر مهارتونه لري، لکه د نباتاتو د پالنې او د دوی د ساتنې لپاره.

چیلنجونه:

• د اقتصادي منابعو کمښت: ښځې اکثراً د مالی او تخنیکي سرچینو لپاره کم لاسرسی لري او د پرمختللو ټیکنالوژیو یا د اوبو مدیریت په برخه کې د ملاتړ کمښت تجربه کوي.
• د فرهنګي او ټولنیز محدودیتونو سره مخامخیدل: په زیاترو کلتورونو کې، د ښځو لپاره د ځمکې مالکیت محدود دی، او د هغوی رولونه یوازې د کورنۍ د ملاتړ او د کښتونو د مدیریت پورې محدود پاتې کیږي.

۲. د نارینه رول په زراعت کې

نارینه عموماً د زراعت په لویو او سوداګریزو پروژو کې زیات فعالیت کوي، په ځانګړې توګه په هغو سیمو کې چې د سوداګریزو کښتونو لکه برنج، شلغم، یا د غوښې تولید زیات دی. د نارینه ترمنځ د زراعت مختلف اړخونه لکه تخنیکي پوهه، د ځمکې پراختیا، او د لويو ماشینونو کارول زیات وي.

د نارینه ګټې:

• د سوداګریزو کښتونو رهبري: نارینه اکثراً د سوداګریزو کښتونو لکه د غنمو، کاچو او لویو بزګرۍ سکتورونو کې برخه اخلي.
• د ماشینونو او ټیکنالوژۍ کارول: نارینه زیاتره په هغو برخو کې کار کوي چې تخنیکي ماشینونه لکه د ډرلونه، ټریکټرونه او د اوبو رسولو تجهیزات کارول کیږي.
• د زراعت د بازار موندنې فعالیتونه: نارینه اکثره د محصولاتو بازار موندنې او د کرنې په سوداګریزو اړخونو کې بوخت وي.

چیلنجونه:

• د ښځو سره توپیر په ځمکې مالکیت او د اقتصادي سرچینو په لاسرسي کې: نارینه د ځمکې د مالکیت، کرنیزو پورونو او بازارونو ته په لاسرسي کې زیاتې ګټې لري.
• د اقتصادي فشارونو او مارکیټونو له امله ستونزې: نارینه چې د سوداګریزو محصولاتو د تولیداتو په لټه کې وي، ډېری وخت د بازار د بدلونونو او قیمتونو له فشارونو سره مخامخ کیږي.

۳. ښځې او نارینه د زراعت په برخه کې ګډې هڅې

• د کورني فعالیتونو برابر شراکت: که څه هم د ښځو او نارینه ترمنځ ځینې رولونه مختلف دي، خو ښه همکاري او د هر یو ځانګړو وړتیاوو ته په کتو سره، دواړه جنسونه کولی شي په ګډه د زراعت په سکتور کې بریالي شي.
• د ټیکنالوژۍ او نوښت په برخه کې ګډه هڅه: په څو زراعتي نوښتونو کې، ښځې او نارینه کولی شي یو بل سره مرسته وکړي، لکه د اوبو سم مدیریت، د پایداره کرنې ټیکنالوژۍ کارول، او د شنو ختیځو اصولو په تطبیق کې.

۴. د ښځو او نارینه د زراعت لپاره د مساوي فرصتونو ورکول

که چیرې ښځو ته د دوی وړتیاو پراساس ښه روزنه او منابع ورکړل شي، هغوی کولی شي د نارینه په څېر په زراعت کې بریالي شي. له دې سره، د جنسیت پر اساس د فرصتونو توپیرونه کمیدای شي، چې دا به د زراعت په سکتور کې د تولید او پایداره پراختیا لپاره مثبت اغیزې ولري.

• د ښځو لپاره د زده کړې او روزنې پراختیا: د ښځو لپاره د تخنیکي روزنې پراختیا، د کمپوست جوړولو، د اوبو مدیریت، او د بې ځایه کیدونکو کښتونو کارول ښځو ته مرسته کوي ترڅو په زراعت کې خپل رول پراخ کړي.
• د ځمکې مالکیت او اقتصادي سرچینو برابر لاسرسی: د ښځو ته د ځمکې مالکیت او د زراعت د پرمختیا لپاره لازمو وسایلو ته برابر لاسرسی ورکول کولی شي د هغوی رول په زراعت کې زیات کړي.

پایله:

په زراعت کې نه یوازې نارینه بلکه ښځې هم ښه او مؤثر بزګري کولی شي، خو د دې لپاره چې دواړه جنسونه خپل رولونه په ښه توګه ترسره کړي، باید د هغوی لپاره مناسب فرصتونه، منابع او ملاتړ موجود وي. د ښځو د زراعت په برخه کې د پوره ونډې ورکولو سره نه یوازې د هغوی ژوند کیفیت ښه کیږي، بلکه د ټولنې اقتصادي پرمختګ ته هم وده ورکول کیږي. زراعت د دواړو جنسونو لپاره د خپلو وړتیاوو پراساس یو ګډ فرصت دی چې د ټولنې د پرمختګ لپاره د همکاریو رامنځته کولو ته اړتیا لري.

د زراعتی فارم د مدیریت اساسات

 د زراعتی فارم د مدیریت اساسات د فارم د بریالیتوب لپاره خورا مهم دي. د فارم د مدیریت په برخه کې سم پلان، پاملرنه او څارنه نه یوازې د محصولاتو ښه والی او د اقتصادي ګټو زیاتوالی تضمینوي، بلکه د دې لارې د ځمکې، منابعو، او کارګرانو ښه استفادې ته هم لار برابروي. د زراعتی فارم مدیریت په ډېر مؤثره ډول باید د بزګر د مهارتونو، تجربو او د موجودو سرچینو له مخې سمبال شي. دلته د زراعتی فارم د مدیریت یو شمېر مهم اساسات او اصول را اخیستل شوي دي:

۱. د فارم پلان جوړونه

د زراعتی فارم لپاره یو روښانه او دقیق پلان جوړول د مدیریت بنسټیزه برخه ده. دا پلان باید د فارم د موجوده وضعیت، د منابعو، د خاورو، د چاپیریال، او د مارکیټ اړتیاوو پراساس وي.

• د فارم هدف ټاکل: د زراعتی فارم هدف باید په واضح ډول ټاکل شي. آیا دا فارم د سبزیجاتو، میوو، غلو یا د حیواناتو د تولید لپاره دی؟
• ځمکه او منابع ټاکل: د ځمکې ځانګړتیاوې، د اوبو منابع، د کارګرانو شمیر، او د مالي وسایلو موجودیت باید په پلان کې په پام کې ونیول شي.
• د محصولاتو تنوع: د محصولاتو تنوع (چې په ځمکه کې د مختلفو محصولاتو کرل شامل وي) د خطرونو کمولو او د بازار اړتیاو ته په ځواب کې مرسته کوي.

۲. د مالي مدیریت

د زراعتی فارم د بریالیتوب لپاره باید د مالي سرچینو سم مدیریت وشي. دا یوازې د محصولاتو خرڅولو پورې نه بلکې د فارم د ټولو فعالیتونو لپاره مناسب بودیجه جوړول شامل دي.

• د پیسو تنظیم: د فارم د ټولو اړوندو چارو لپاره د پیسو تخصیص، لکه د تخم کرل، د کارګرانو معاشونه، د اوبو او بریښنا مصرف، او د ماشینونو لګښت.
• د عوایدو او لګښتونو تعقیب: د عوایدو او لګښتونو مدیریت د فارم د اقتصادي وضعیت ساتلو لپاره اړین دی.
• د پورونو سم مدیریت: که چیرې فارم پورونه ولري، نو د هغو د سم مدیریت لپاره یو ښه پلان ضروري دی.

۳. د کرنې د ټیکنالوژۍ او نوښتونو کارول

د زراعت په صنعت کې ټیکنالوژۍ او نوښتونه خورا مهم دي. دا کولی شي د محصولاتو د کیفیت او مقدار زیاتولو، د ځمکې د کارونې د مؤثریت لوړولو، او د وخت په سپما کې مرسته وکړي.

• د اوبو سم مدیریت: د اوبو په سم مدیریت کې د اوبو پاشولو سیستمونه، د باراني اوبو ذخیره کول، او د اوبو د ضایع کیدو مخنیوی مهم دي.
• د نوي تخنیکونو کارول: لکه د ځمکې تحلیل، د محصولاتو د ناروغیو او آفتونو لپاره د پرمختللو درملو کارول، او د ښه تخمونو استعمال.
• د ماشینونو او تجهیزاتو کارول: د فارم لپاره د ټریکټرونو، د ځمکې د تیارولو او کښت کولو ماشینونو، او د خرڅلاو لپاره د ماشینونو کارول په فارم کې د کار سرعت او کیفیت زیاتوي.

۴. د خاورو مدیریت

د فارم د اوږدمهاله بریا لپاره باید د خاورو کیفیت او حاصلخیزي وڅارل شي. د خاورو سم مدیریت د محصولاتو د ښه والي او د ځمکې د خرابېدو مخنیوي لپاره مهم دی.

• د خاورو ازموینه: د خاورو د pH، د نایتروجن، فاسفورس او پوتاشیم کچې معاینه او د دې پراساس د کودونو ورکول.
• د کمپوست او عضوي موادو استعمال: د کمپوست او نورو عضوي موادو په کارولو سره د خاورو د حاصلخیزۍ زیاتول.
• د ځمکې ژور کول او هوا ورکول: د ځمکې د ژورو اوبو د لګولو او د هوا کولو په ترڅ کې د خاورو جوړښت ښه کول.

۵. د آفتونو او ناروغیو کنټرول

د محصولاتو د کیفیت او کچې ساتلو لپاره باید د آفتونو او ناروغیو لپاره مؤثره تدابیر ونیول شي. د دې لپاره د کم خطره، پایداره او چاپیریال دوستانه طریقې کارول خورا مهم دي.

• د درملو او پests/ناروغیو مخنیوی: د کیمیاوي درملو په ځای د طبیعي درملو او آفت وژونکو کارول.
• د محصولاتو څارنه: د آفتونو او ناروغیو د پیدا کیدو پر مهال ژر تر ژره اقدامات کول.
• د ګډ کښتونو کارول: د محصولاتو د تنوع له لارې د آفتونو او ناروغیو د پراختیا مخنیوی کول.

۶. د کارګرانو مدیریت

د فارم لپاره وړ، متخصص او متعهد کارګران باید استخدام شي. د دوی ښوونه او روزنه د فارم د بریالیتوب لپاره مهمه ده.

• د کارګرو تعلیم او روزنه: د نوي ټیکنالوژۍ او تخنیکونو په اړه د کارګرو روزنه.
• د کارګرانو سالمیت: د کارګرانو لپاره مناسب شرایط، لکه د کار ساحه کې د خوندیتوب تدابیر او د کارګرانو د روغتیا ساتنه.
• د کارونو ویش: د کارونو په منظم ډول وېش او د هغو مسئولیتونو پر بنسټ د کارګرو سپارل.

۷. د تولیداتو مدیریت او بازار موندنه

د فارم لپاره یوازې د ښه تولید سره سم، د محصولاتو د بازار موندنې او خرڅلاو پلان هم خورا مهم دی.

• د محصولاتو بسته بندي او لیږد: د محصولاتو د بسته بندۍ او د بازار ته د لاسرسي لارې.
• د بازار تحلیل: د محصولاتو لپاره د مناسب بازار ټاکل او د دې بازار اړتیاوو ته ځواب ورکول.
• د محصولاتو د ذخیره کولو امکانات: د محصولاتو د ذخیره کولو او اوږد مهاله ساتلو لپاره د سرد خانې یا نورو تخنیکي تدابیرو کارول.

۸. د چاپیریال ساتنه

د زراعت د فارمونو اداره کولو پر مهال باید د چاپیریال په ساتنه باندې پاملرنه وشي. دا د اوږدمهاله ځمکې استفاده، د اوبو حفظ، او د حیاتي منابعو حفاظت په مانا دی.

• د طبیعي سرچینو ساتنه: لکه د ځمکې، اوبو، او د چاپیریال د متوازن پراختیا لپاره کار کول.
• د پایدارو کرنیزو فعالیتونو پراختیا: د عضوي کرنې، د کم موادو او تخریب کونکي کودونو په ځای د چاپیریال دوستانه زراعت ترسره کول.

پایله:

د زراعتی فارم د مدیریت اساسات د دې لپاره مهم دي چې د فارم ټولې برخې په مؤثره توګه تنظیم او سمبال شي. د مناسب پلان جوړونې، مالي مدیریت، ټیکنالوژۍ کارولو، خاورو، آفتونو او ناروغیو د کنټرول، کارګرانو مدیریت او د بازار موندنې له لارې، یو فارم کولی شي د ښه تولید، ګټې او پایدار پرمختګ لپاره ښه اساسات ولري. د دې اصولو په پام کې نیولو سره، د فارم د بریالیتوب امکان زیاتوي، او د زراعت سکتور د پایداره پراختیا لپاره یوه مهمه مرسته ده.

کمپوست څنګه او ولی باید استفاده شی؟

 کمپوست یو ارګانیک مواد دی چې د نباتاتو، څارویو او نور عضوي موادو د تخمیر او تجزیه له لارې جوړېږي. دا یو طبیعي فاسټ فود دی چې د ځمکې جوړښت ښه کوي، د هغې خړوبولو وړتیا زیاتوي، او د نباتاتو د ودې لپاره غوره مواد ورکوي. کمپوست د خاورو لپاره یوه خوره ماده ده چې نه یوازې د هغې حاصلخیزي زیاتوي، بلکه د اوبو ساتنه، د خاورو هوا کول او د نباتاتو د ښه روغتیا لپاره هم مرسته کوي.

د کمپوست جوړولو پروسه

کمپوست د مختلفو عضوي موادو لکه سبزيجاتو، نباتي پاتې شونو، د وچو پاڼو، ځمکني ککړتیاو، او د حیواني پاتې شونو (لکه د غواګانو، سترو او وړو څارویو فضله مواد) له ترکیب څخه جوړېږي. دغه مواد په ځانګړو شرایطو کې تجزیه کېږي.

کمپوست جوړولو لپاره مواد:

1. نباتي مواد:
   • د سبزیجاتو او مېوو پاتې شوني
   • د وچو پاڼو او ګلانو پاتې شوني
   • د چمن یا کښتونو پرې شوي برخې
   • د ډبرې او کچالو پوټکي
2. حیواني مواد:
   • د څارویو فضله (لکه د غواګانو یا مرغیو فضله)
   • د مرغیو هګۍ، د هغوی پاڼې یا د چرګانو قفس کې پاتې شوني
3. کاغذ او کارتونه:
   • کارتونونه یا کاغذونه چې په کوچنیو ټوټو کې پرې شوي وي
   • کارول شوي دستمالونه
4. د خاورو او د ځمکې د پاتې شونو مواد:
   • د ځمکې د بوی (پوډر) مواد
   • ځینې معدني مواد لکه د کلسیم یا اوسپنې کم مقدار

کمپوست جوړولو د پروسې مراحل:

1. مواد راټول کړئ: د حیواني، نباتي او کاغذي موادو ترکیب باید ۱:۳ یا ۱:۴ (حیواني مواد: نباتي مواد) وشي.
2. ځای غوره کړئ: د کمپوست جوړولو لپاره باید د هوا او رطوبت مناسب ځای انتخاب شي، ترڅو مواد ګړندي تجزیه شي.
3. مواد پرتې کړئ: د کمپوست په جوړولو کې مواد باید پرتې شي ترڅو د هوا جریان په آسانۍ سره تر ټولو برخو ته ورسیږي.
4. ورځنۍ اوبه ورکول: کمپوست باید په مناسب ډول اوبه شي، خو ډیره اوبه نه ورکول شي ځکه چې دا به د موادو له تجزیه کولو سره مرسته ونه کړي.
5. مخلوط کول او د موادو هماغه تازه کول: هره څلور یا شپږ ورځې وروسته د کمپوست مواد باید یو ځای وګرځول شي. دا د تجزیه پروسه ګړندۍ کوي.
6. د کمپوست ارزونه: د کمپوست تیاروالی ته په کتو سره چې د تارونو او اوبو ترمنځ ښه توازن وي، کمپوست د څو هفتو یا میاشتو وروسته کارول کیدای شي.

ولې باید کمپوست وکارول شي؟

1. د خاورو حاصلخیزي زیاتول:

   • کمپوست د خاورو په جوړښت کې ښه والی رامنځته کوي، ځکه چې دا د خاورو هوا کولو ته مرسته کوي، او له دې سره د اوبو جذب ظرفیت زیاتوي. دا د نباتاتو لپاره یو ښه اوبو لرونکی چاپیریال رامنځته کوي.
   • کمپوست د خاورو د معدني موادو (لکه نایتروجن، فاسفورس او پوتاشیم) توازن کوي او د نباتاتو لپاره په جلا ډول یې موجودیت زیاتوي.

2. د اوبو ساتنه:

   • کمپوست د اوبو ساتلو ظرفیت زیاتوي. کله چې کمپوست د خاورو سره یوځای شي، دا په خاوره کې اوبه نیسي او له دې سره د اوبو ضایع کموي. د دې سره نباتات د وچکالي په دوران کې هم ژوندۍ پاتې کیږي.

3. د ککړتیاو مخنیوی:

   • کمپوست د عضوي موادو د تجزیه کولو یوه طبیعي لاره ده چې په دې سره د ککړتیا د مخنیوي لپاره ښه فرصت وړاندې کوي. د کثافاتو د ورکولو او ځمکې د ککړتیا کمولو لپاره کمپوست یو مؤثره حل دی.

4. د کیمیاوي موادو کارونې کموالی:

   • کمپوست د ارګانیک کود په توګه کارول کیږي، چې د کیمیاوي کودونو اړتیا کموي. کیمیاوي کودونه په ځمکه کې اوږد مهاله منفي اغیزې لري، خو کمپوست طبیعي مواد دي چې د خاورو د جوړښت او حیاتي سیستم لپاره غوره دي.

5. د اوبو او د هوا پاکوالی:

   • کمپوست د ځمکې او اوبو د ککړتیا مخه نیسي، ځکه چې عضوي مواد په طبیعي ډول تجزیه کیږي او د نباتاتو لپاره اړین مواد وړاندې کوي.

6. د طبیعت ساتنه او د اقلیم بدلون سره مبارزه:

   • کمپوست د کاربن ډای اکسایډ کمولو کې مرسته کوي. کله چې عضوي مواد په طبیعي توګه تجزیه شي، دا د کاربن نه خارج کیږي، په دې توګه د اقلیم بدلون سره مبارزه کوي.

7. د خرڅلاو او زراعت لپاره ارزانه بدیل:

   • د کمپوست جوړول یو ارزانه پروسه ده چې تاسو کولی شئ په خپل کور کې ترسره کړئ. دا د زراعت د اړتیاوو پوره کولو لپاره ډېر اقتصادي او پایدار حل دی.

د کمپوست کارولو طریقه:

1. د کورني باغ لپاره:
   • کمپوست د نباتاتو لپاره د غوره او طبیعي تغذیه ماده ده. تاسو کولی شئ کمپوست د خاورې سره ګډ کړئ یا یې د کښتونو شاوخوا خپور کړئ.
2. د غلو او سبزیجاتو د تولید لپاره:
   • د کمپوست کارول د غلو یا سبزیجاتو د کښت لپاره ډیر ګټور دي. دا د خاورو حاصلخیزي زیاتوي او د سبزیجاتو د ودې لپاره اړین مواد ورکوي.
3. د ځنګلونو او کښتونو لپاره:
   • کمپوست کولی شي د ځنګلونو یا د درختو د شاوخوا خاوره ښه کړي. دا د ځنګل د روغتیا لپاره یو مهم رول لوبوي.
4. د ځمکې د بیا رغولو لپاره:
   • د زراعت کې که ځمکه زیانمنه شوې وي، د کمپوست کارول د هغې بیا رغونه کې مرسته کوي او د خاورو حاصلخیزي ته وده ورکوي.

پایله:

کمپوست یو طبیعي، ارزانه او مؤثره حل دی چې د خاورو د حاصلخیزۍ زیاتولو، د اوبو ساتنې، د ککړتیا د کمولو، او د نباتاتو د روغتیا د ښه کولو لپاره کارول کیږي. د کمپوست جوړولو او کارولو پروسه د طبیعت سره همغږي کوي او د اوږدمهاله زراعت لپاره غوره حل وړاندې کوي. د دې سره سره، دا د اقلیمي بدلونونو سره د مبارزې لپاره هم یو ګټور ابزار دی

د اوبو د ټولولو چاری او تخنیکونه

 د اوبو ټولول د اوبو د مدیریت یوه مهمه برخه ده چې په ځانګړي توګه په هغو سیمو کې چې د اوبو کمی شتون لري یا د اقلیمي بدلونونو له امله د اوبو سرچینې محدودې شوي وي، خورا مهم دی. د اوبو ټولولو لپاره مختلف تخنیکونه او لارې چارې شتون لري چې کولی شي د اوبو مدیریت ښه کړي او د زراعت او نورو بشري فعالیتونو لپاره د اوبو کمبود مخه ونیسي.

د اوبو د ټولولو ۱۱ مهمې لارې او تخنیکونه:

۱. د باران اوبو راټولول (Rainwater Harvesting)

د باران اوبو راټولول یو له پراخو او مؤثره لارو څخه دی چې په هغې کې د باران اوبه د ټانکونو یا ځانګړو سیستمونو له لارې ذخیره کېږي. د دې سیستم ګټې په لاندې ډول دي:

• د باران اوبو راټولولو سیسټمونه: باران اوبه د ځمکې له سطحې، د ودانیو چتونو، او نورې سختې سطحې څخه راټولېږي. دغه اوبه له سیستمونو لکه د نلونو، ټانکونو او فلټرونو په مرسته راټولیږي.
• د اوبو ذخیره: د راټولو شوو اوبو ذخیره کول د وچکالي یا اوبو کمښت پر مهال د اوبو یوه مؤثره سرچینه ده.
• د ټانکونو او ذخیره کولو وسایل: د اوبو د ذخیره کولو لپاره باید ټانکونه، بادلونه یا لوی کڅوړې وکارول شي. دا ټانکونه باید په داسې ځای کې ځای پر ځای شي چې باراني اوبه په اسانۍ سره راټولې شي.

۲. د ځمکې لاندې اوبو ذخیره کول (Subsurface Water Storage)

په ځمکه کې د اوبو ذخیره کول یو تخنیک دی چې په هغه کې د ځمکې لاندې اوبه ذخیره کېږي:

• د ځمکې ترمنځ د اوبو مخزنونه: دا تخنیک په ځانګړي توګه د هغو ځایونو لپاره کارول کېږي چې د ځمکې لاندې اوبو منابع پراخې وي. د ځمکې لاندې اوبه د وخت په تېرېدو سره راټولیږي او بیا د اوبو اړتیا لپاره کارول کېږي.
• د اوبو ذخیره کولو سیستمونه: د ځمکې لاندې ځینې تخنیکونه لکه د "چڼو" (drainage systems) په مرسته د اوبو ذخیره کول، په ځمکه کې د اوبو د جريانونو ذخیره کولو لپاره کارول کېږي.

۳. د ډیګونو یا ټانکونو جوړول (Ponds and Tanks Construction)

د اوبو ذخیره کولو لپاره ډیګونه او ټانکونه جوړول یوه دودیزه او مؤثره لاره ده.

• د کښت لپاره اوبه راټولول: ډیګونه په ځمکه کې کښل کیږي چې د باران اوبو راټول کړي او د زراعت او څارویو لپاره وکارول شي.
• د اوبو ګټې: د ډیګونو او ټانکونو څخه یوازې د زراعت لپاره نه بلکې د څارویو لپاره هم اوبه ترلاسه کیدی شي. دا ټانکونه د اوبو ذخیره کولو لپاره د ښه انتخاب په توګه کار کوي.

۴. د سیلابونو کنټرول (Flood Water Harvesting)

په هغه سیمو کې چې سیلابونه ډیر راځي، د اوبو ذخیره کولو لپاره د سیلابونو اوبه راټولول یو ګټور تخنیک دی.

• د سیلابونو د اوبو راټولول: د سیلابونو د اوبو راټولولو لپاره ځانګړي سیستمونه کارول کېږي لکه د سیلاب ټانکونه، لوی ډیګونه او ځانګړي سیستمونه چې د سیلاب اوبو ته اجازه ورکوي چې د اوبو اړتیاوې پوره کړي.
• د اوبو مدیریت: د سیلابونو اوبو د ځمکې لاندې یا د ذخیره کولو سیستمونو ته لېږدول کیږي ترڅو وروسته له هغه د زراعت یا نورو اړتیاو لپاره وکارول شي.

۵. د باران اوبو د ذخیره کولو حوضونه (Rainwater Cisterns)

• د حوضونو استعمال: د باران اوبو د ذخیره کولو حوضونه هغه ډبې یا حوضونه دي چې د باران اوبو راټولوي او په دوی کې ذخیره کیږي. دا سیسټم په هغه سیمو کې مؤثره ده چې باران لږ راځي.
• د اوبو ذخیره کول: د اوبو ذخیره کول د ځمکې لاندې یا په سطحه کې چې ټانکونه او حوضونه موجود وي، د وچکالي په وخت کې د اوبو کمښت څخه مخنیوی کوي.

۶. د اوبو ذخیره کولو د سیستمونو تازه کول (Renovation of Water Storage Systems)

• د زاړه او خراب شویو سیستمونو ترمیم او تازه کول: که چېرې موجود سیستمونه لکه ټانکونه یا کانالونه زاړه او خراب شوي وي، نو باید ترمیم شي. د دې ترمیم له لارې د اوبو ذخیره کولو سیستم فعال او ګټور کیدای شي.

۷. د اوبو د فیلتریشن سیسټمونه (Water Filtration Systems)

د راټولو شوو اوبو د پاکوالي لپاره مختلف فیلتریشن سیسټمونه کارول کیږي.

• د اوبو فلټر کول: د راټولو شوو اوبو کیفیت لوړولو لپاره مختلف فلټرونه کارول کېږي چې د خاورې، نمونو او نورو ککړتیاو مخه ونیسي.

۸. د اوبو د ساتنې لپاره د لګښت کمولو پروګرامونه (Water Conservation Programs)

• د اوبو سپما: د اوبو مصرف کمولو لپاره باید د سپما برنامې او د اوبو د ضایع کیدو مخنیوي پلانونه په هره سطحه تطبیق شي. د اوبو سپما او د هغې د ضایع کیدو مخنیوي سره، کولای شو چې د اوبو ذخیره کولو لپاره اوږد مهاله حل پیدا کړو.
• د کښتونو او ځنګلونو ساتنه: په ځنګلونو او کښتونو کې د اوبو ذخیره کولو لپاره سیستمونه جوړول کولی شي د اوبو د کمښت پر مهال د اوبو ذخیره کولو ظرفیت زیات کړي.

۹. د مصنوعي آبیاری سیستمونه (Artificial Irrigation Systems)

• د اوبو ذخیره کولو لپاره د هوښیار آبیاری سیستمونه: دا سیستمونه لکه د "ډریپ ایرګیشن" (drip irrigation) یا "سپرکلر" سیستمونه د اوبو ذخیره کولو او د هغې مؤثره ویش لپاره کارول کیږي.
• د اوبو ضایع کمول: د دې سیستمونو په مرسته، د اوبو د ضایع کیدو کچه کمه شي، ځکه چې اوبه یوازې د کښت جذرونو ته رسیږي.

۱۰. د اوبو د راټولولو لپاره د سیمې انتخاب (Site Selection for Water Harvesting)

• د باران اوبو د راټولولو لپاره سم ځای غوره کول: د باران اوبو راټولولو لپاره د ځمکې ټاکنه ډېره مهمه ده. باید هغه ځایونه انتخاب شي چې د اوبو راټولول په آسانۍ سره ممکن وي او باران اوبه د هغو ځایونو لپاره اړینه وي.

۱۱. د اوبو د لوړ کیفیت ساتنه (Water Quality Preservation)

• د اوبو د پاکوالي او کیفیت ساتل: د اوبو راټولولو په وخت کې باید د هغې کیفیت ته هم پام وشي. د ککړتیا مخنیوي لپاره د ذخیره کولو سیستمونو د پاکولو او د اوبو د کیفیت ساتلو لپاره ځانګړي اقدامات ترسره شي.

پایله:

د اوبو ټولولو لپاره غوره تخنیکونه او لارې چارې د ځای پر ځای شرایطو، د اوبو اړتیاوو، او د منابعو د موجودیت پورې تړلي دي. د اوبو د ذخیره کولو او سم مدیریت په مرسته، کولی شو د اوبو ضایع کم کړو، د زراعت لپاره اوبه تضمین کړو، او د اوبو کمښت پر مهال د دې منابعو څخه مؤثره ګټه واخلو. د اوبو ټولولو سیستمونه نه یوازې د اوبو د سرچینو د مؤثریت لوړولو لپاره بلکه د چاپیریال د ساتنې لپاره هم مهم دي.